تاریخچه ی آکوستیک

مقدمه

‏منشا موسیقی که احتمالا با کلمات موزون و خود ساخته ی انسان های اولیه ی قبایلی در کنار آتش آغاز شده بر کسی معلوم نیست.

مدارک و شواهد نشان می دهند که ادوات اولیه موسیقی، ۱۳ ‏هزار سال پیش از میلاد نیز موجود بوده اند

اما درک شفاف موسیقایی و همخوانی منظم را به ۳ ‏هزار سال پیش از میلاد، هنگامی که « فوهی » فیلسوف چینی کتابی در مورد موسیقی نوشته نسبت داده اند ( اسکادرزیک ۵۳ ‏) که امکان دارد صحیح نباشد .

‏اولین مکان های عمومی انسان نیز احتمالاً شکلی طبیعی ‏داشته اند :

جایی میان درختان انبوه و یا در شکاف کوه به دلیل این که انسان بر روی دو پای خود ایستاد و جهت وریِ شنوایی و بینایی اش مستقیم به سمت جلو گشت، مکان های عمومی اولیه نیز شکلی قطبی به خود گرفت.

به شکلی نیم دایره ‏که گوینده در مرکز آن می ایستد تا همه به طور یکسان او را ببینند و بشنوند. این شکل « معماری اولیه »  به همان دلیل ساختار طبیعی بدن انسان است .
‏بخش اول ‏: دوره ی یونانی  – رمی ( ۶۵۰ سال پیش از میلاد تا سال ۴۰۰ میلادی )

‏یونانی ها

یونانی ها احتمالاً به دلیل ساختار دموکراتیک حکومت شان برخی از اولیه ترین آمفی تئاتر های فضای باز را بنا نهادند.

طرح نشیمن این آمفی تئاتر های روباز که معمولاً بر روی تپه هایی رو به دریاست ، به صورت بخشی از یک دایره ‏است که بیشتر از ۱۸۰ ‏درجه می باشد .

یکی از بهترین نمونه های این معماری، یک آمفی تئاتر یونانی- هلنی است که در « اپیداروس » در شمال پلوپونزی و در زمان ارسطو ساخته شده است.

نشیمن ها با یک شیب تند به سمت پایین و مرکز ساخته شده ‏اند که این کار دو مزیت دارد.

یکی اینکه حضار به خوبی می توانند ‏صحنه را ببینند و دیگری کاهش تضعیف صدا توسط زمین (nuation ‏Grazing atte ‏) است .

‏به نظر می رسد یونانی ها در موسیقی و رقص پیشرفته بوده اند.

نقل شده است که در سال ۲۵۰ ‏پیش از میلاد گروهی چند صد نفره از همخوانان کر، قطعه ای با پنج موومان در ستایش پیروزی آپولون بر پیتون اجرا کرده اند ( رولاند و دیگران ۴۸ ‏)

مدارک دیگری نیز در دست است که نشان می دهد بازیگران تئاتر یونانی در اجرا هایشان وسایلی قیفی شکل که کاربری بلندگو و ازدیاد جهت وری صدا را داشت در دست داشتند و از آنها استفاده می کردند.

شگفت انگیز نیست که خطیب ماهر آن دوران یعنی دموستنس، ریگ هایی در دهان می گذاشت و رو به دریا فریاد می زد و سخنرانی اش را تمرین می کرد.

شفافیت صدا در آمغی تئاتر های یونانی به دو دلیل وجود داشت: یکی سنگی بودن بنا و دیگری کم بودنِ نویز جامعه ی دوره ی پیشا صنعتی.

‏آن چیزی که امروز درباره ی موج صوتی و انتشار صوت می شناسیم، ریشه اش به مدارس یونان باستان باز می گردد.

در آن زمان در مدارسی مانند « پایتاگوریا » که هندسه، جبر، فیزیک و سایر علوم تدریس می شد، صدا را به موج هایی که حاصل از برخورد سنگ به سطح آب است تشبیه کردند.

ارسطو به

ماهیتی به نام « رسانا » پی برد و انتقال گرما، موج یا هر چیز دیگری را مولفه ای وابسته به ماده ی انتقال دهنده دانست.

همچنین دانشمندانی در مورد رابطه ی سرعت و فرکانس صدا، لرزش و انرژی صوت و … تحقیقاتی انجام دادند.

کتابی به نام « در باب آکوستیک » موجود است که نگارشش به ارسطو نسبت داده می شود.

رمی ها

‏معماری رمی ها و آمغی تثاترهای هلنی متاخر، بسیار به معماری ‏یونانی ها شباهت داشت با این تفاوت که نشیمن ها تا ۱۸۰ ‏درجه بسط داده شده بود.

آنها همچنین یک صحنه مجزا برای خوانندگان در پشت ‏بازیگرها تعیبه کرده بودند (که به آن رما اسکین می گفتند) همچنین یک آویز که امرا را از آفتاب محافظت می کرد.

گروه کر بر روی یک دایره ی سنگی که بر روی زمین داشت می ایستادند.

مثالی از این معماری در ترکیه با نام آسپندیوس وجود دارد. در مجموع، رمی ها مهندسین بهتری نسبت به یونانی های قدیم بودند.

‏

« کلزیوم » نمونه ی بارز معماری رمی هاست.

نام اولیه ی این بنا، « فلاویان » بوده است. ظرفیت این بنا ۴۰ ‏هزار نفر بوده که بیشترین ظرفیت یک آدیتوریوم در دوران باستان می باشد.

معماران کلزیوم مجهولند اما تکنیک های ابداعی شان هنوز مورد استفاده قرار می گیرد .

بیشتر مولفه های برجسته ی این بنا مربوط به ویژگی های مطلوب دیداری آن است و چون بیشتر برای جنگ گلادیورها از آن استفاده ‏می شده،

شفافیت صوت و موسیقی در آن اهمیت زیادی نداشته است.

تئاتر در فضاهای روبسته نیز در زمان رمی ها انجام می شد که به سالن های آنها odea ‏می گفتند.

تاریخ odea ها ‏به دوران پریکلس در یونان باز می گردد.

در این سالن ها از چوب به عنوان سقف آن استفاده ‏می شد. آنها به خواص آکوستیکی چوب پی برده ‏بودند .

کلزیوم –ایتالیا

‏در دوران درخشش رمی ها در معماری، در یونان نیز بناهای خلاقانه ای ساخته می شد

که نمونه ی آن Odeon of Agrippa ‏در آتن است که ۱۲ ‏سال پیش از میلاد بنا شد .

در این بنا تا ۲۵ ‏متر ارتفاع، با چوب محکم شده بود.

مشابه این سالن با ظرفیت های مختلف ( از ۲۰۰ ‏تا ۱۵۰۰ ‏نفر) در شهر های مختلف یونان نیز بنا شد.

Odeon of Agrippa ‏در قرن دوم پس از میلاد فرو ریخت و تا آن زمان، محل برگزاری هزاران تئاتر باستانی و اپرا بود.

Odeon ‏یا Odeum ‏به معنای « امکانی برای سرو » است .

 بقایای Odeon of Agrippa

‏بخش دوم : دوراولیه مسیحی ( سالهای ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلادی )

‏ار امپراتوری رمی ها تا تاجگذاری شارلمانی در ۸۰۰ ‏میلادی را دوره ی اول مسیحی می نامند.

این دوره، تمامی پادشاهی کنستانتین را در بر می گیرد،

تغییر مکان او از رم به بیزانتین، تاخت و تارهون ها در اروپا، قدرت گرفتن مسلمانان در شمال آفریقا

و بخش هایی ار اسپانیا، جنگ های متعدد ژرمن ها و گال ها و .. از حوادث این دوره ی اروپا هستند.

در این دوره ، صومعه ها به پناهگاهی برای مردم عادی تبدیل شده بود

و عملا مدرسه، محل گردهمایی و جلسات، عزاداری ها و جشن ها و … صومعه ها بودند.

‏پس از پذیرش همگانی مسیحیت در اروپا، کلیساها به سرعت گسترش یافتند.

در رم، کلیسای سنت پیتر به دستور خود کنستانتین بنا گردید.

معماری این کلیسا ترکیبی ار یک « باسیلیکا »  ( دادگاه های آن زمان به این نام بودند )

و معماری دوره ی رمی (که از پسِ این دوره آمد ) است . اکنون ۳۱ ‏باسیلیکا در رم موجودند .

این ساختمان ها ار یک عرشه ی املی حاوی دو راهرو تشکیل شده

که توسط یک ردیف ستون که سقف و دیواره ی مرتفع را نگه داشته اند جدا می گردد.

میان ستون ها و درب، یک اتاق میانی نیز وجود دارد که در آن زمان به آن Atrium ‏می گفتند.

باسیلیکاها در واقع طرح های اولیه ی کلیسا های اروپای غربی بودند و کلیسا های جامع گوتیک نیز فرزندان آنهایند.

طرحی از یک باسیلیکا

‏در امپر اطوری رم شرقی، بناها حاوی یک گنبد هستند که طرح روی آن مربع یا چند ضلعی است.

فرم ساختمان ها، ترکیبی از ردیف ستون های سبک یونانی برای دیواره ‏ی بالایی و چند دیواره ‏ی قوسی شکل نزدیک سقف است.

مواد سازنده ‏ی اولیه ی بنا، آجرهای تخت است و از سنگ مرمر به عنوان تزیین بنا استفاده ‏می شود.

معروفترین بنای این دوره ‏، « سنت سوفیا » است که اکنون به نام مسجد ایاصوفیه در ‏قسطنطنیه وجود دارد.

این بنا ابتدا کلیسایی بوده و در سال ۵۳۲ تا ۵۳۷ توسط دو معمار رمی به نام آنتمیوس و ایزودروس ساخته شده ‏است.

تصویری از داخل بنای مسجد ایاصوفیه — استانبول

‏در قرن ششم میلادی، می توان سه گستره ‏را در اروپا، شمال آفریقا و خاورمیانه نزدیک در نظر گرفت : سرزمین های رم شرقی، سرزمین های اسلامی و اروپای بدوی غربی.

‏سرودهای فرقه گریگوری که به نام Plainsong ‏معروف بود ، برای قرن ها در کلیساهای غرب و شرق اروپا به صورت مناجات و آداب نماز در آمده ‏بود .

این سرودها ترکیبی از یک ملودی ساده ‏و ریتم است.

با به وجود آمدن یک نوشتار – اگرچه اولیه و ساده ‏- برای موسیقی در قرن نهم میلادی، این سرودها هماهنگ تر و یکپارچه تر گردید .

‏طنین صداها در کلیسا های باسیلیک بسیار زیاد بود حتی وقتی که پنجره ها را باز می کردند .

این باعث می شد که یک سرود مونولوگ هم با طنین و به زیبایی در فضا منتشر شود.

با تقسیم شدن ایدیولوژیک مسیحیت شرق و غرب اروپا،کلیساهای آنها هم تا حدودی فرم های متفاوت به خود گرفت.

از جمله تغییراتی که دیده ‏می شود، رنگ کردن دیوارهای کلیسا در ایتالیا است.

کلیسای باسیلیک کنستانتین — رم

 بخش سوم : دوره رمی ( امپراتوری مقدس رم سال های ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ میلادی )

‏از آغاز سلطنت شارلمانی تا ورود به کلیساهای جامع گوتیک در قرن دوازدهم را دوره ی رمی مینامند.

در این دوره، کمتر کسی پیدا می شد که بیرون از طبقه ی روحانیون، به تحصیل علم پرداخته باشد .

زبان لاتین در کشورهای مختلف با توجه به میزان تسلط کلیسا بر آنها گسترش پیدا نمود.

فئودالیسم، ساختار بارز این دوره ‏است و پیرامون آن، ایدیولوژی هایی نیز شکل گرفته بود.

این ایدیولوژی ها آمیزه ای از اصول فئودالیسم و ایده های مسیحی بود.

‏تاثیرات معماری رمی و بیزانتین به خوبی در دوره ی رومانس مشهود است.

مثلا، معماری ساختار باسیلیکایی خود را – که بازمانده ی دوره ی رمی بود-

حفظ کرد با این حال شکل کف سالن ها به سمت « صلیبی شکل شدن » گرایش پیدا کرد .

تاثیرات معماری شرقی، خود را در شهرهایی مانند ونیز و مارسی نشان داد.

معماری دوره ی رومانس با طاق های گرد و سقف های گنبدی شکل – که ملهم از سبک معماری در جهان اسلام و رم شرقی بود- شناخته می شود.

پنجره های مرتفع و باریک اروپای جنوبی تبدیل به پنجره ‏های بزرگ برای تابش نور آفتاب شد.

سقف های تخت خانه ها تبدیل به شیروانی گردید تا برف و باران روی آنها نماند.

مواد اولیه ی بناها در دوره ی روفانس، آجر و سنگ و سفال بود.

آن سنگ مرمرهای دست ساز اعلای دوره ی یونانی و رمی، جای خود را به اجرهای زمخت قرون وسطی داد و در معماری ها دیگر خبری ار تزینات قبلی ‏نبود .

اما یکی از استثناهای معماری در این دوره، کلیسای سنت مارکو در ونیز است.

این کلیسا که بر روی بقایای یک کلیسای باسیلیک بنا شده، سقف های گنبدی شکلی – آنطور که در قسطنطنیه دیده می شود- دارد.

کف آن صلیبی شکل است و طاق های گنبدی شکل آن همان چیزی است که در دوره های بعد در کلیساهای ارتودکس روسیه دیده شد.